Ülkemiz, dünyada dört mevsimin birden yaşandığı nadir coğrafik bölgelerden bir adedine sahip. Hem kavurucu sıcakları hem de dondurucu soğukları tıpkı kentte yaşayabiliyoruz. Soğuk kış mevsimlerinde yağan kar ise etrafımızı masal diyarına çevirdiği için neredeyse herkes tarafından çok sevilir. Pekala çok soğuk değil sırf soğuk havalarda karşılaştığımız kar yağışı nasıl oluşur hiç merak ettiniz mi?
Kar yağışı da yağmur yağışına benzeri formda oluşan bir hava durumu olayıdır. Ortalarındaki en temel fark ise maruz kaldıkları ısıdır. Bulutlarda damlacıklar oluşturan su buharı aşağı düşerken nasıl bir ısı ile karşılaşıyorsa Dünyamıza da o formda bir yağış olarak düşer. Yani kar da Dünya su döngüsünün bir kesimidir. Kar yağışı nasıl oluşur, cinsleri nelerdir üzere merak edilen soruları gelin yakından inceleyelim.
Kar yağışı nasıl oluşur, çeşitleri nelerdir?
Kar yağışı nasıl oluşur?
Dünyamızdaki okyanuslar, denizler, göller, ırmaklar ve hatta topraktaki nem bile ısının tesiri ile farklı yoğunluklarda buharlaşır. Oluşan su buharı üst yanlışsız yükselir. Yükselen su buharını karşılaşayan bulutların içindeki tozlar ve mikroskobik modüller bu buharı fiyat. Tutulan buhar vakit içinde birleşir ve bu modüllerin etrafında damlacıklar oluşturur.
Bu noktaya kadar yağmur oluşma süreci ile kar oluşma süreci birebir gidiyor. Aralarındaki farkı ise bulutun sıcaklığı belirliyor. Eğer su buharının damlacıklar olarak birikmeye başladığı bulutun ısısı 0 dereceden yüksekse yağmur yağar. Lakin bu bulutun ısısı 0 dereceden düşükse damlacıklar donar ve kar yağışı oluşur.
0 dereceden daha soğuk bir bulutta biriken su buharından oluşan damlacıklar donarken kristalleşir. Bu kristalleşme süreci sonunda hepimizin hayran kaldığı benzersiz kar tanesi formları oluşur. Ancak bu kristallerin biçimlerini ve kar yağışının cinslerini belirleyen başka bir neden, damlacıkların düşerken maruz kaldıkları hava akımlarının ısı bedelidir.
Kar tipleri nelerdir?
- Kuru kar
- Islak kar
- Sulu kar
- Dolu
Kuru kar:
Kuru kar toz üzeredir. Yağış sırasında rastgele bir yere yapışmaz ve insan gözü onu havada uçuşan toz zerreleri olarak görür. Kuru kar, sıcaklığı 0 derecenin çok lakin çok altında olan bölgelerde görülür. Kuru kar, kar tanelerindeki tüm sıvının donması sonucu meydana gelir. Yani o kadar donar ki sonunda kurur. Sıvı içermediği için hafiftir ve yapışmaz. Kayakçıların en sevdiği kar çeşididir.
Islak kar:
Islak kar, daha çok etrafında ağaç ya da yapı bulunmayan geniş topraklarda yağan kar tipidir. Kar tanelerindeki suyun tamamı donmadığı için içinde bir ölçü sıvı bulundurur. Islak kar, en korkulan kar çeşididir. Zira karayollarına ve demiryollarına düştüğü vakit süratle yapışarak birikmelere neden olur. Süratli yapışan yapısı nedeniyle hava ulaşımını imkansız hale getiri.
Sulu kar:
Sulu kar, ıslak kardan da daha ıslak bir kar tipidir. Genel olarak sıcaklığın 1 ile 3 derece ortasında değiştiği bölgelerde yağar. Sulu sepken olarak da isimlendirilen sulu kar yağışı son derece tehlikelidir. Zira süratle buza dönüşme eğilimi gösterir. Hava ısısının sabit kaldığı durumlarda kolayca yok olur sarfiyat lakin hava soğuduğu anda demiryolları ve karayollarında büyük sorun oluşturacaktır.
Dolu:
Buluta değen su buharı damlacık olup donduktan sonra artık bulut onu taşıyamaz noktaya geldiği vakit düşer. Düştüğü sırada sıcak hava akımı ile karşılaşınca sıvılaşır, üstüne soğuk hava akımı ile karşılaşınca tekrar donar. İşte kar kristalinin bir eriyip bir donması sonucu oluşan buz kütlesi doludur. Bu hava akımlarının sıklığına nazaran korkutucu boyutlarda dolu yağışları görülebilir.
Kar yağmasının sebepleri:
Kar yağması da tıpkı yağmur yağması üzere Dünyamızın su döngüsünün doğal bir sonucudur. Dünya’da bulunan su kaynaklarının tamamı ısının tesiriyle farklı yoğunluklarda buharlaşır ve yükselir. Yükselen su buharı damlacıklar oluşturur ve bulutun ısısına bağlı olarak donar. Donarak aşağı düşenler kar yağışını, sıvı olarak aşağı düşenler yağmur yağışını oluşturur.
Kar çeşitlerinin oluşması ya da kar yağış yoğunluklarının ortaya çıkması ise o bölgenin ısısı ile ilgilidir. 0 derecenin altındaki buluttan düşen kar tanesi, nasıl bir hava akımı ile karşılaşırsa yeryüzüne o formda düşer. Bilhassa yüksek doruklarda soğuk hava akımının yaygın olması nedeniyle kar yağışı fazladır. Benzeri bir durum sıcak ve soğuk hava akımının karmaşık olduğu bölgelerde farklı kar yağışı çeşitlerini oluşturur.
Elbette kesin bir kar yağış sebebinden bahsetmek gerekiyorsa bu sebep soğuk havadır. Bulut ne kadar soğuk olursa olsun ya da damlacık ne kadar donmuş olursa olsun buluttan düştüğü vakit yüksek ısı bedeline sahip bir hava akımı ile karşılaşıyorsa erir ve hatta yok olur.
Dünyada en çok kar yağan kimi yerler:
- Amerika Birleşik Devletleri’nin New Hampshire bölgesinde bulunan Washington Dağı’na yılda ortalama 6,6 metre kar yağmaktadır.
- Fransa’da bulunan Chamonix bölgesine yılda ortalama 9,6 metre kar yağmaktadır.
- Japonya’da bulunan Nagano bölgesine yılda ortalama 11 metre kar yağmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya bölgesinde bulunan Kirkwood Dağı’na yılda ortalama 12 metre kar yağmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri’nin Alaska bölgesinde bulunan Alyeska kasabasına yılda ortalama 13 metre kar yağmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri’nin Utah bölgesindeki Alta Kayak Alanı’na yılda ortalama 13,3 metre kar yağmaktadır.
- Kanada’da bulunan Glacier Ulusal Parkı’na yılda ortalama 15 metre kar yağmaktadır.
- Japonya’da bulunan Niseko bölgesine yılda ortalama 15 metre kar yağmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri’nin Washington bölgesinde bulunan Rainier Dağı Ulusal Parkı’na yılda ortalama 17 metre kar yağmaktadır.
Dünya’da en çok yağan yerlerden kimileri bu formda. Elbette tüm bu kar yağış oranları yıllık olarak değişmektedir. Tıpkı vakitte global iklim değişiklikleri nedeniyle vakit zaman bu listede olmayan bölgelerde bile rekor kar yağışları görülmektedir. Kar yağış oranları yıllık bir ortalama üzerinden kıymetlendirilir fakat hava ısısına bağlı bir durum olduğu için bazen en çok kar yağışı alan bölgeler bile günlük güneşlik olabilir.
Kış aylarında ortaya çıkarak etrafımızı masal diyarına çeviren kar yağışı nasıl oluşur, çeşitleri nelerdir, kara yağışı neden olur gibi merak edilen soruları yanıtlayarak husus hakkında bilmeniz gereken değerli ayrıntılardan bahsettik. Vakit zaman rahatsız edici sonuçları olsa bile kar yağışı demek, pek çok kültür için rahmet demektir.