Dünyada pandemi ve çabucak ardından Rusya-Ukrayna savaşıyla tedarik zincirleri kırılırken güç fiyatları yükseldi. Gelişmiş ülkeler son 50-60 yılın en yüksek enflasyonlarıyla karşılaştı. Besin fiyatlarındaki artış kıtlık telaşlarını beraberinde getirirken, birçok ülke resesyon riski ile karşı karşıya kaldı. Lakin gelen bilgiler dünyada enflasyonun sürat kestiğini, resesyon endişelerinin kımsen de olsa azaldığını gösteriyor. Bilhassa emtia fiyatlarında yaşanan gerileme ve güç fiyatlarındaki düşüş, enflasyonda yükseliş endişelerini biraz olsun giderdi.
PETROL 93 DOLARI GÖRDÜ
Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle 130 doları aşan Brent petrolün varil fiyatı dün 93 dolara kadar geriledi. Enflasyonun en kıymetli ayağı güçteki gevşeme, besin kaygıların azalması sonucunu getirdi. Türkiye’nin besin koridorunda dünyaya verdiği ileti bu süreçte çok tesirliydi. Ukrayna’dan tahıl yüklü gemilerin Türkiye’nin teşebbüsleriyle Lübnan’a ulaşmasının akabinde Ukrayna limanlarından üç geminin daha hareket etmesi, dünyaya derin bir oh çektirdi ve emtialarda gerileme başladı. Şekerde yüzde 3,8, ette yüzde 0,5, sütte 2,5, yağda 19,2 düşüş olurken, hububat fiyatlarında yüzde 11,5 geri çekilme yaşandı. Global pirinç fiyatları da 2022’de birinci kez düştü.
GIDA SERT DÜŞTÜ
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütünün (FAO) yayınladığı rapora nazaran, Global Besin Fiyatları Endeksi tahıl ve bitkisel yağ fiyatlarındaki gerilemeyle birlikte son 10 yılın en sert aylık düşüşünü gösterdi. Endeks, temmuz ayında bu sene başındaki tarihî rekorlarını kırdığından bu yana arka arda 5’inci ayında geriledi ve geçtiğimiz haziran ayına nazaran yüzde 8,6 düşüşle 140,9 olarak gerçekleşti. Endekste temsil edilen tüm tahıl fiyatlarının düşmesine buğday fiyatlarındaki yüzde 14,5’lik düşüş öncülük etti. Bu düşüşe kısmen hasat mevsimi de tesirli oldu.
DAHA DA DÜŞECEK
Gıda fiyatlarındaki gerilemenin önümüzdeki yıl da devam etmesi bekleniyor. Memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, tahıl fiyatlarında son haftalarda yaşanan düşüşün 2023’te keskin bir düşüş beklentisini artırdığına dikkat çekti. Fakat Avrupa’da doğalgaz fiyatlarının tüm vakitlerin en yüksek düzeylerine yükselmesinin bu eğilimi bilakis çevirme riski bulunuyor. Tıpkı biçimde Çin-Tayvan gerginliği piyasaları tekrar alt üst edebilir.
KÜRESEL TEDARİK ZİNCİRİ BASKILARI 18 AYIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE
Pandemi ile bozulan global tedarik zinciri tekrar rayına giriyor. ABD Merkez Bankası (Fed) New York Şubesi, yayınladığı Global Tedarik Zinciri Baskı Endeksine nazaran tedarik zinciri üzerindeki baskılar temmuz ayında
düşüş gösterdi. Son iki ayda gözlemlenen gevşemenin sürdüğüne işaret edilen açıklamada, global tedarik zincirleri üzerindeki baskının temmuzda Ocak 2021’den bu yana en düşük düzeye gerilediği aktarıldı.
TÜRKİYE İÇİN MAKÛS GÜNLER GERİDE Mİ KALIYOR?
Sadece dünyada değil, Türkiye’de de enflasyonist süreç sürat kesti. TÜİK’in datalarına nazaran temmuzda enflasyon yalnızca yüzde 2,37 artarken, yıllık enflasyon yüzde 79,60 oldu. Yüzde 78,62’lik haziran enflasyonuna bakıldığında bunu açıkça görmek mümkün. İktisatla ilgili tasaların azalması, üretimin ve büyüme varsayımlarının artması, sıcak para girişi üzere etkenler Türkiye’nin CDS kıymetinin 900’lerle 750’lere kadar çekilmesine sebep oldu. Türkçe’de kredi risk primi yahut kredi temerrüt takası olarak kullanılan CDS (Credit Default Swap) aslında bir çeşit sigortalama süreci olarak tanımlanıyor. Rastgele bir ülke hazinesine ya da şirketine borç verirken o borcun geri ödenmemesi ihtimaline karşı aldığınız sigorta poliçesine CDS deniyor. Hasebiyle CDS’deki düşüş paranın maliyetinin azalması, birebir vakitte enflasyona olumlu katkı manasına geliyor.
BORSA İSTANBUL REKOR KIRDI
ABD’de resesyon ihtimalinin konuşulduğu bir devirde JPMorgan stratejistleri resesyon ihtimalinin azaldığını belirtiyor. Stratejistlerin pay, tahvil, emtia ve para piyasalarındaki fiyatlamaları göz önüne alan modeline nazaran ABD resesyon ihtimali haziran ayındaki %50’den temmuzda %40’a gerilemiş durumda. Başka yandan emtia fiyatlarında yaşanan düşüşün enflasyonu baskılayacağı münasebetiyle FED’in faiz artışlarında güvercin bir hal sergileyeceği beklentisi ile ABD ve Avrupa borsaları yükselişe geçti. Borsa İstanbul da dün 2760 puanı görerek tüm vakitlerin rekorunu kırdı.