Çeltik rekoltesinde rastgele bir kayıp olmamasına karşın natürel pirinç fiyatları son 2 ayda yüzde 30 arttı. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) çeltikte taban fiyatı yüzde 200’ün üstünde artırması üreticisinde yüksek fiyat beklentisi yarattı. Üretici hür piyasada fiyatlar artacak diye arzı kısmaya başladı. Arz problemi işlenmemiş naturel pirinç fiyatlarını da yüzde 30 arttırdı. Naturel baldo pirinç fiyatı son 2 ay içinde 24,5 liradan 32 liraya yükselirken, Osmancık çeşitlerinde yüzde 15,5, Luna çeşidinde ise yüzde 23,6’lık fiyat artış yaşandı. Naturel eser fiyatında artışın yakın vakitte işlenmiş eser fiyatına da yansımasının kaçınılmaz olduğunu kaydeden kesim temsilcileri yaptıkları açıklamada, özgür piyasada çeltik fiyatlarının TMO’nun açıkladığı fiyatın 2 ile 3 lira üstünde yer almasına karşın çiftçinin elindeki eseri satmaya yanaşmadığı söylediler.
Bu fiyat artışında TMO’nun yarattığı beklentinin aktif rol oynadığını vurgulayan bölüm temsilcileri, “TMO’nun geçen yıla oranla 2 kattan fazla fiyat artışının üstüne artı 1 lira daha vermesi çiftçileri daha fazla beklenti içine soktu. Çiftçi elindeki eserin fakat yüzde 20’sini sattı. Geri kalanını ise depoya koydu. Bundan ötürü çeltik arzının hudutlu olması, hür piyasada fiyatların artmasına yol açıyor. Öteki yandan bakliyat kümesinde ise en fazla artış yüzde 14,6 ile nohutta yaşanırken, en az artış ise yüzde 10,8 ile kırmızı mercimekte yaşandı” dediler
SERBEST PİYASADA FİYATLAR TABAN FİYATIN ÜSTÜNDE
Yeterince eserin çeltik fabrikalarına gelmediğini tabir eden bölüm temsilcileri Dünya Gazetesi’nden Mehmet Hanifi Gülel’e yaptıkları açıklamada “Türkiye’de çeltik hasadın yüzde 100’ne yakını yapıldı. Rekoltenin de geçen yılın yaklaşık 1 milyon ton üzerinde gerçekleşmesi bekleniyor. Çeltik üretiminin en çok yapıldığı Trakya Bölgesi’nde çiftçi üretiminin yüzde 20’sini satarken, geri kalanını ise elinde tuttu. Balıkesir Gönen’de ise çiftçi eserinin yüzde 40’ını satarken, yüzde 60’ını da depolarına koydu. Özgür piyasada çeltik fiyatlarının TMO’nun açıkladığı fiyatın 2 ile 3 lira üstünde yer almasına karşın çiftçinin elindeki eseri satmaya yanaşmadığı belirtiyor” dediler.
TMO’NUN FİYAT ARTIŞI ÇİFTÇİDE DAHA FAZLA BEKLENTİ YARATTI
Trakya’da bölgede harmanın bittiğini belirten bir çeltik alıcısı, çiftçinin fabrikaya pek mal vermeye yanaşmadığını, kendilerinin de şaşkın olduklarını lisana getirdi. Bu yıl fiyatların yeterli olduğunu ve devletin verebileceği sayılar ziyadesiyle verdiğini söz etti. Bir öbür çeltik alıcısı ise iki üç yıldan bu yana üreticilerin âlâ para kazandığını, gereksinimi olduğu kadar sattığını söyledi. Şu an fabrikalara giden eserin ölçüsü yüzde 20 olarak belirtiliyor. TMO’nun ek 1 lira daha fiyat artışına gitmesi üreticide bir beklenti yarattığını ve herkesin eserini içeriye attığı aktarılıyor.
Gönen bölgesinde üretimin yüzde 60’a yakını depoya gittiğini belirten bir çeltik alıcısı ise geçen yıl çeltik fiyatının çok yükselmesinden ötürü çiftçinin temkinli davrandığını söz etti. Alıcılar Baldo pirinç fiyatlarının kalitesine nazaran naturel olarak 30 ile 33 lira ortasında fabrikada satıldığına dikkat çekerek, gereğince eser olduğunu ve çiftçinin biraz ağır davrandığı söyledi.
GÜMRÜK VERGİSİ DÜŞÜRÜLÜRSE FİYATLAR DÜŞEBİLİR
Çeltik ithalatında şu an yüzde 45’lik gümrük vergisinin bulunduğunu ve bugünkü fiyatlarla dışardan getirilmesinin mümkün olmadığını belirten bölüm temsilcileri, gümrük vergisinin yarıya düşürülmesi yahut büsbütün kaldırılması ile dışarıdan eser gelebileceğini belirtiyorlar. Temsilciler, şu an gümrük duvarının yüksek olduğunu, kalkması halinde bu durumun değişebileceğini tabir ediyorlar.
TMO TONUNU 15 BİN LİRADAN AÇIKLAMIŞTI
TMO’nun 13 Eylül’de 2022 yılı çeltik alım fiyatı ton başına baldo çeşit çeltik için yüzde 173 artışla 15 bin lira, Osmancık çeşidi için yüzde 200 artışla 13 bin 500 lira, luna çeşidi için ise yüzde 213 artışla 12 bin 500 lira fiyat açıkladı. Akabinde Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, 5 Ekim’de yaptığı açıklamada gelişen piyasa şartlarını dikkate alınarak çeltik fiyatlarını her çeşidi için ton başına 1000 lira verildiğini duyurmuştu.