ALİ YILDIRIM
Artan enflasyonla birlikte araba fiyatları da tırmanışa geçti. Buna bir de bulunurluk sorunu eklenince fırsatçılar iş başına geçti. Dünyada yaşanan çip problemiyle birlikte araba arzında büyük bir sorun yaşanırken, Türkiye’de sıfır araç kuyrukları neredeyse 6 ayları buldu. Buna bir de fırsatçılar eklenince tabir yerindeyse ‘parayı veren düdüğü çaldı’. Uzun bir müddettir ikinci el araç sitelerinde görülen sıfır arabaların sayısı gün geçtikçe artmaya başladı. Aracı alanlar daha üstünden günler geçmeden sıfır etiketinin üzerinde bedeller yazarak ‘bizde çabucak teslim’ sloganlarıyla pazarlamaya başladı. Kur ve vergi ekseninde tüketici de istediği araç için 3-6 ay üzere bir süreçte sıra beklemek yerine fahiş fiyata satın aldı. Hem enflasyonu hem de alım gücünün erimesini tetikleyen durum için artık de bakanlık devreye girdi. Daha evvel bayilerin 6 ay 10 kilometre sonu resmiyete kavuştu. Yönetmeliğin hazır olduğu bilgisini paylaşan Ticaret Bakanı Mehmet Muş “İlk tescilden sonra şirketler, galeriler, rentacarlar 6 ay ve 6 bin kilometreyi geçmeden aldıkları sıfır araçları satamayacak” dedi.
Bakan Muş şöyle konuştu: “Bir bakıyorsunuz sıfır ikinci el araç ilanları var. Münasebetiyle yeni araç alınıyor ve üzerine daha büyük sayı konularak satılıyor. Araba fiyatlarında birbirini tetikleyen durum kelam konusu. Yönetmeliği hazırladık. Birinci tescilden sonra şirketler, galeriler, rentacarlar için 6 ay ve 6 bin kilometreyi geçmeden aldıkları sıfır araçların satışına kısıtlama getiriyoruz. Gerçek manada muhtaçlığı olanlar alsın. Gerçek manada ikinci el olacaktır böylelikle. Şirketlerde ortak fiyat belirleme yahut piyasayı manüpile üzere hususlar varsa o Rekabet Kurulu’nun vazife alanı ve soruşturma açtı, inceliyor. Varsa yanlışlık gereğini yapar yoksa kapatır. Yönetmelik yayınlandıktan sonra vatandaşın birinci elde daha fazla erişime ulaşacağını düşünüyoruz. İkinci el sıfır diye bir ilanla karşı karşıya kalmayacağız.”
Önce araç bulunurluğu sonra vergi sorunu çözülmeli
Araç satışları için Hükümet’in aldığı tedbirler tam bir tahlil değil. Bugün özgür piyasada birçok araba kıymetinin epeyce üzerinde satılıyor. Sürdürülen soruşturmalarla birlikte ikinci ele de çok yakında bir düzenleme geleceği aşikar. Ama sıfır araçlara ticari müşteriler için yapılacak olan kanun maalesef tedbirden öteye geçemiyor. Hala birçok potansiyele sahip olan ticari müşteriler, bu alım satımları gerçek bireyler aracılığıyla da yapabiliyor. Bunu önlemek için birinci etapta araç bulunurluğunun artması gerekiyor. Bu küresel bir sorun. Ayrıyeten Türkiye’de de sıfır araçtan alınan yüksek vergiler nedeniyle fiyatlar aslında çok yüksek. Buna da bir tedbir alınmazsa bu arabaları muhtaçlıkları olanlar değil tekrar ticari faaliyette kullanmak için taliplileri olacak.
Sıfırda fahiş fiyatın önüne geçilecek
Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Lideri Altuğ Erciş, yürürlüğe girmesi beklenen uygulamayı desteklediklerini söz ederek şunları söyledi: ”Ticaret Bakanlığı’nın ikinci eldeki fahiş fiyatların önüne geçmek ismine attığı bu adımı destekliyoruz. İkinci el araçların birinci tescilinden sonra 6 ay ve 6 bin kilometre satılamaması kararının getirilmesi konusu, geçtiğimiz hafta yaptığımız toplantıda bizimle paylaşılmıştı. Piyasada Yetkili Satıcılardan sıfır araç alıp, çabucak ikinci elde fahiş fiyatla satan kurumlar olduğu biliniyor. Gerçek tüketicinin araçlara daha kolay ulaşmasını sağlayabilmek ismine bu türlü bir tedbirin, piyasadaki fahiş fiyatlı satışları engelleyeceğini ve fırsatçılığın önüne geçeceğini düşünüyoruz. Yeni yönetmeliği destekliyoruz.”
Daha evvel bayiler 6 ay 10 bin km kontratı yapıyordu
Sıfır araç satışlarındaki hareketlilik distribütörlerin de odağında. Birçok bayiye artık talimatlar giderken, merkezler de satışların kime nasıl yapıldığını sorguluyor. Hatta kimi markalar bile satışa çıkan ikinci el sıfıra yakın araçlarının takibini yapıyor. Şimdilik gerçek bireylerin aldığı araçlara bir uygulama resmi olarak yapılmıyor. Ama uzun bir müddettir ticari unvanlarda alınan araçlar için bayiler mukavele yapıyor. Bizim bildiğimiz 2021 sonlarından beri yapılan mutabakat kapsamında bilhassa araç filo kontratıyla alınmışsa 10 bin kilometre kaide koşuluyor. Satış için yalnızca kilometre kuralı yok. Tıpkı vakitte 6 ay bir vakit zarfının da geçmesi gerekiyor. Şayet kilometre şartını karşılamıyorsanız. Kontratla aldığınız aracın satışını en erken 6 ay sonra ve 3 bin kilometredeyken yapmak gerekiyor.